Met het uit Amerika overgewaaide cultuurverschijnsel Halloween voor de deur, leek mij dit een mooi moment om even stil te staan bij dit fenomeen. Voor mijn minor Kunst en Cultuurmanagement houd ik op dit blog bij wat er zo’n beetje speelt in deze sector. Na een aantal stukken te hebben geschreven over de bezuinigingen, initiatieven of ontwikkelingen, leek het me interessant om het eens over een andere boeg te gooien en te kijken naar een cultuurverschijnsel dat in zekere zin ook een ontwikkeling is. Namelijk Halloween!
Hoewel veel mensen heerlijk kunnen genieten van zoetsappige feestdagen met een hoog Hallmark of Hollywood-film gehalte, lijkt een kleine meerderheid toch een beetje klaar te zijn met de zoveelste uiting van de Amerikanisering van ons land. Ze zijn ‘Amerika-moe’. Op zich geen vreemde reactie. Misschien zijn we ergens wel een beetje klaar met de commercialisering van feestdagen, meiden van amper 15 die een ‘super sweet sixteen’ feest eisen of de Starbucks vestigingen die als paddenstoelen uit de grond schieten.
Zoals bekend ben ik het type simpele ziel dat dolblij kan worden van Noord-Amerikaanse cultuurverschijnselen onder de noemer ‘net als in de film’. Het zal dan ook niet als een verrassing komen dat ik door het dolle heen was toen in Nederland de eerste Halloween vieringen en feestjes hun intrede deden. Ik kan me de desbetreffende dag nog goed herinneren. Mijn toenmalige middelbare school had de laatste vrijdag van oktober omgedoopt tot Halloween dag. Geheel zoals een die-hard betaamt liep ik overdag al met een freaky masker op door de school en heb ik in die hoedanigheid in de klas een proefwerk zitten maken. Later op de dag werd het tijd voor een serieuzer outfit, en toen ik als ‘vampier’ getooid in stijlvolle cape met wat vrienden en vriendinnen door de straten van mijn hometown Cuijk wandelde, besloten we om ons naar behoren in onze rol in te leven. Denk aan doodstil in duistere portieken staan en alle voorbijgangers aanstaren, en plotseling uit de portiek springen.
S’avonds begon de echte pret. De ‘party’. Inclusief schuifelen en stiekem Pisang Ambon drinken op de wc. Heerlijke herinneringen.
Maar goed, Halloween noemen ze niet voor niets een cultuurverschijnsel. Ondanks het imago van verkleed-feestdag, is de oorsprong diepgeworteld in onze geschiedenisboeken terug te vinden.
Halloween is de Engelse naam voor Allerheiligenavond (31 oktober). Dit is de vooravond van het feest Allerheiligen, waarop alle heiligen van de rooms-katholieke kerk gezamenlijk worden herdacht. Op Allerzielen, 2 november, worden alle gestorven gelovigen herdacht. De voorbereidingen van deze feesten vinden plaats op Allerheiligenavond. Die bestaan vooral uit bezoek aan kerkhoven en het branden van kaarsen. Door de Reformatie werden deze feesten in de 16de eeuw afgeschaft, omdat ze in strijd waren met de Protestantse Leer. Vanaf dat moment werden in Engeland de Halloweenfeesten stiekem gevierd, en hebben zij zich van daaruit verder verspreidt.
In de 19de eeuw werd Halloween door immigranten uit Groot-Brittannië in Amerika geïntroduceerd. In die tijd werd er op Halloween door jongeren kattenkwaad uitgehaald. In de twintigste eeuw werd het feest vooral in Amerika een feest waarbij kleine kinderen als spoken verkleed en met uitgesneden pompoenen als lantaarns langs de huizen gaan voor een ‘trick’ or ‘treat’. Nu genieten de Halloween-feesten ook in Nederland steeds meer populariteit. Vooral onder scholieren en volwassenen is het feest de laatste jaren sterk in opkomst. Veel scholen, buurthuizen, cafés, clubs en discotheken organiseren Halloween-parties.
Als student VTM, is een feest als Halloween een interessant gegeven. De beleving staat immers centraal, maar toch hebben we grote schoenen om te vullen, namelijk die van de Hollywood film.
Films als Nightmare on Elmstreet en Halloween zorgen voor hoog gespannen verwachtingen tijdens het feest. Ook speelt, zoals tegenwoordig bij de meeste feestdagen, de commercie een grote rol. In oktober liggen de warenhuizen vol met griezelattributen als maskers, pompoenen, heksenhoeden en namaaktanden. Dit jaar vier ik het voor het eerst op een ‘volwassen’ manier. Er komen wat vrienden op bezoek die allemaal een ‘Halloween’ gerecht meenemen. Dus eerst lekker eten en daarna horrorfilmpjes kijken. En de sfeer, ja die sfeer staat centraal. Vanzelfsprekend.
Ondanks de commercie die om deze feestdag heen hangt, vind ik het jammer dat de Nederlander zo sceptisch is. Halloween is precies wat wij nodig hebben in ons nuchtere landje. Wat is er nu fijner dan je vol overgave storten op een kostuumidee en je voor één avond overgeven aan de beleving van ‘All Hallows Eve’? Maar goed, misschien is dit mijn Brabants carnaval hartje dat spreekt. Misschien is het omdat ik ben opgegroeid met een voorliefde voor Amerika. Of misschien kijk ik te veel films.
Maar naar alle waarschijnlijkheid, is het te wijten aan een ruim overschot aan fantasie in combinatie met een dromerig karakter.
Bron: http://www.beleven.org/feest/halloween
Bron: http://nl.wikipedia.org/wiki/Halloween
reneeinrotterdam 
Ahhh, mijn Amerikaans/Nederlandse moederhart klopt wat sneller bij zo’n stuk tekst.
En dan niet zo’n plastic pompoen voor de deur. Nee, een echte, door jou uitgehold. Weet je nog?
Weer een prachtstuk, Renée, en je hebt gelijk! We kunnen in Nederland best wat meer momenten gebruiken om te vieren. (afgeleid van: de teugels laten vieren)
XX
Mam
Haha, ja die pompoen kan ik me nog heel goed herinneren. Niet mijn beste werk, maar wel vreselijk leuk ;)!
Dank je voor je lieve reactie!
Voor mij als nuchtere noordeling mag de halloween overgeslagen worden. Toch gisteren voor het eerst meegedaan. Dat wil zeggen dat wij lid zijn van een speeltuinvereniging (ja, ja) en de kinderen hadden een feestje. De begeleiders vroegen of ze tussen vijf en zes bij ons een snoepje mochten komen halen. Natuurlijk, zo krenterig zijn we nu ook weer niet. Helaas waren we vergeten dat we naar onze zoon gingen. Hoe nu? Doos op de stoep en daarop een vel papier waar met grote letters op stond: HALLOWEEN: voor ieder eentje. Het was wel iets meer dan een snoepje, uiteraard. Toen we naar huis reden waren we benieuwd of de doos wel ontdekt was en zo ja of die niet geplunderd was. Ik moet zeggen dat de kinderen zich keurig gedragen hebben. Hij was voor tweederde leeg. Dit was mijn Halloweenervaring.
Bedankt voor de duidelijke uitleg, trouwens. Ik wist niet waar het vandaan kwam. Ben ook niet katholiek, maar ik weet niet of dat iets zegt.
Tja
Bedankt voor je reactie!
Dat Trick or Treat doet me denken aan het Limburgse gebruik, waar kinderen op nieuwjaarsdag met een tasje langs de deuren mogen gaan voor snoepjes. ‘Zalig nieuwjaar’ roepen ze dan. Iets waar ik tot mijn negende ook aan mee mocht toen (tot we verhuisden naar Brabant). Echt een hoogtepunt van het jaar was dat. Ik kan me nog goed herinneren dat ik elk jaar toch weer misselijk op de bank zat. Of de teleurstelling als één van de buurtbewoners met een appel of mandarijn aan kwam zetten.
Heerlijk voor die kinderen, dat Trick or Treat. Al lijkt het me nu nog maar een beetje half werk. Omdat Halloween toch nog niet helemaal ingeburgerd is. Vraag me af hoe het er over 10 jaar voor staat, als ik zelf misschien wel kinderen heb. Misschien weten we wel niet beter dan.
Renée, ik ben bang dat halloween geen voet aan de grond krijgt, hier. Althans niet buiten. Vorig jaar hingen er nog lakens met doodskoppen in het bosje achter. Dat was van de kinderclub. Dit jaar niks gezien.
X